Cây Chuối: Nguồn Gốc, Đặc Điểm, Công Dụng, Cách Trồng Và Chăm Sóc

Đối với người Việt, hình ảnh cây chuối đã trở nên quá đỗi quen thuộc, nhất là ở vùng thôn quê. Chuối dễ trồng, lớn nhanh, có nhiều công dụng tuyệt vời cho con người. Sau đây, cùng bTaskee tìm hiểu chi tiết từ  A- Z thông tin về đặc điểm, cách trồng và chăm sóc loài cây này nhé!

Cây chuối là cây gì? | Thông tin về cây chuối

Nguồn gốc của cây chuối

Cây chuối còn có tên gọi khác là ba tiêu hay Banana trong tiếng Anh. Danh pháp khoa học của loài cây này là Musa spp, thuộc họ Chuối (Musaceae). 

Chuối có nguồn gốc từ khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Á, châu Úc và châu Phi cách đây hơn 10.000 năm. Về sau, nó được đem trồng ở khắp nơi trên thế giới, trở thành một trong những loài cây ăn trái phổ biến, có mặt trên 107 quốc gia.

Tại Việt Nam, cây chuối được trồng rất nhiều, ở tất cả 63 tỉnh thành từ Bắc xuống Nam, với nhiều loại khác nhau.

Ý nghĩa phong thủy của cây chuối 

Không chỉ là một giống cây ăn quả quen thuộc, chuối còn chứa đựng ý nghĩa tốt đẹp về mặt phong thủy, đặc biệt là dòng chuối cảnh.

Theo phong thủy, lá cây chuối to, xanh mượt, chắc chắn như bàn tay của Đức Phật. Nó có ý nghĩa ngăn cản ma quỷ, xua đuổi tà khí và điềm rủi. 

Vì vậy, ông bà ta có câu “trước cau, sau chuối” với ý nghĩa trồng chuối sau nhà, trong vườn, quanh hàng rào để bảo vệ ngôi nhà cũng như hút vượng khí.

Đặc điểm của cây chuối

Tên gọi chung/Common Names	Banana tree, plantain tree (cây chuối)
Tên thực vật/Botanical Name	Musa spp.
Họ thực vật/Family	Musaceae
Loại cây/Plant Type	Herbaceous, perennial
Kích thước trưởng thành/Mature Size (đơn vị m/cm)	2 – 8m
Ánh sáng/Sun Exposure	Full sun
Thời gian nở hoa/Bloom Time	Spring (mùa Xuân)
Màu hoa/Flower Color	Màu trắng, cam, tím
Nguồn gốc/Native Area	Asia, Africa, Australia

Cây chuối được xem là loài cây thân thảo có hoa cỡ lớn, có từ 2 – 8m, mọc thành bụi. Loài thực này có phần rễ chùm ăn sâu vào đất. 

Thực tế, thân chuối không phải phần bẹ to cứng, mọng nước ở trên mặt đất như nhiều người vẫn nghĩ mà thân của chuối chính là phần củ chuối ở dưới lòng đất. 

Theo từng giai đoạn phát triển, phần bẹ ngày càng to ra tạo thành phần thân giả. Trong khi đó, những tàu lá chuối mọc so le từ phía trong, dài từ 2 – 4m, thuôn dài. 

Lúc lá còn non sẽ có màu xanh nhạt, khi lớn sẽ có màu xanh đậm, về già sẽ chuyển sang vàng và bị khô héo.

Chuối bắt đầu ra hoa khi cây 9 – 10 tháng tuổi nếu gặp điều kiện thời tiết thuận lợi. Hoa chuối hay bắp chuối mọc ra từ giữa thân già, được bao phủ bởi một lá bắc lớn màu xanh lá hoặc màu tím đậm. 

Hoa chuối gồm có 2 loại là hoa cái và hoa đực. Hoa cái nằm bên trên hoa đực và có khả năng đậu quả trong khi hoa đực thì không.

Khi hoa chuối lớn, những lớp lá bắc bắt đầu rụng và những quả chuối non sẽ hình thành. Mỗi cây chuối chỉ cho ra một buồng quả duy nhất với số lượng lớn, thuôn dài. 

Khi quả chuối chín thì vỏ sẽ chuyển từ màu xanh đậm sang màu vàng, có thể dễ dàng lột bằng tay, phần thịt mềm, ăn ngọt, thơm đặc trưng.

>> Xem thêm: Gợi Ý Cách Trang Trí Cây Xanh Trong Phòng Khách Tinh Tế

Những loại cây chuối phổ biến

Chi Chuối có hơn 70 loại, mỗi loại lại có một số đặc điểm hình thái khác nhau. Dưới đây là một số loại chuối được trồng phổ biến tại Việt Nam: 

Chuối cau

Đây là giống chuối được trồng nhiều ở các tỉnh thành miền Trung và miền Nam nước ta. Quả chuối cau nhỏ, mập và hơi tròn tổng như quả cau, thịt quả mềm, ngọt đậm.

Chuối ngự

Chuối ngự khá giống với chuối cau nhưng khi chín vẫn còn giữa được râu, mật độ quả cũng thấp hơn. Chuối chín thơm lừng, khi ăn có vị ngọt đậm nên khi xưa thường được dâng lên vua chúa. Cái tên chuối ngự cũng từ đó mà ra đời.

Chuối già hương

Chuối già hương có phần thân cây khá to, tàu lá lớn. Quả chuối dài và cong, khi chín vỏ vẫn giữ được màu xanh, vị ngọt, thơm nhẹ và có hàm lượng dinh dưỡng rất cao.

Chuối tiêu

Chuối tiêu được trồng rất phổ biến trên khắp cả nước, gồm 2 loại là chuối tiêu cao và chuối tiêu lùn. Thông thường, một buồng chuối tiêu có khoảng 5 – 7 nải, mỗi nải chuối có từ 10 – 12 trái.

Quả chuối tiêu thuôn dài, hơi cong, lúc chín chuyển từ xanh sang màu vàng đậm, có thể có những đốm đen. Thịt quả có màu vàng nhạt, thơm lừng, vị ngọt đậm rất dễ ăn.

Chuối sứ (chuối hương)

Chuối sứ hay chuối hương hoặc chuối xiêm, gồm có 2 loại chính là chuối hương anh và chuối hương trắng. 

Quả chuối khá to nhưng không quá dài, có thể ăn cả lúc chín lẫn lúc quả còn xanh. Thịt quả khi chín có vị ngọt kèm chút chát nhẹ, thơm thoang thoảng.

Chuối hột

Chuối hột hay chuối chát là loại cây thân cao, to, tán lá lan rộng. Quả chuối hột có lớp vỏ màu xanh đậm, kích thước lớn, thịt quả có hạt to. 

Khi chín thịt mềm, có mùi thơm đặc trưng hơn hẳn các loại chuối khác. Nó thường được dùng để ngâm thuốc hay chế biến thành các món ăn hấp dẫn.

Chuối cảnh

Chuối cảnh có thân nhỏ, cao từ 1 – 1.5m, lá màu xanh đậm, tàu lá nhỏ, vươn thẳng. Chuối cảnh cũng có thể ra hoa, đậu quả, hoa chuối khá to, màu đỏ tía rất bắt mắt. Loại chuối này được trồng chủ yếu nhằm mục đích trang trí thay vì thu hái quả.

Công dụng của cây chuối

Hiếm có loại cây nào mà tất cả các bộ phận của cây đều có công dụng và giá trị cho con người như chuối. Loài cây này được trồng phổ biến và đem đến nhiều công dụng tuyệt vời đối với đời sống và sản xuất.

Làm thực phẩm

Một trong những ứng dụng phổ biến của cây chuối chính là làm thực phẩm. Các bộ phận của cây chuối như quả chuối, hoa chuối và củ chuối đều được sử dụng để chế biến các món ăn ngon.

• Quả chuối: Chuối chín có vị ngọt, mùi thơm, nhiều vitamin C, vitamin A, chất xơ, đường tự nhiên,… tốt cho sức khỏe, nhất là sự phát triển cơ bắp. Chuối xanh có vị chát nhẹ thường dùng làm các món ăn quen thuộc ốc om chuối đậu, chuối nấu ốc, chuối om ba ba,…
• Hoa chuối: Hoa chuối đực thường được dùng làm các món nộm, gỏi,…
• Củ chuối: Dùng để chế biến món ăn như củ chuối om ba ba, củ chuối nấu lươn,…

Gói bánh

Lá chuối xanh và lá khô được người Việt tận dụng để gói các món bánh quen thuộc như bánh dẻo, bánh dày, bánh nếp, bánh giò hay dùng để gói giò chả, xôi,… cho mùi thơm rất đặc trưng. 

Làm cây cảnh

Nhiều dân chơi cây kiểng thường trồng các loại chuối, đặc biệt là chuối cảnh trong vườn sau nhà để trang trí, tô điểm sắc xanh mát cho không gian cũng như trấn yểm về mặt phong thủy cho ngôi nhà.

Ngoài ra, chuối còn có tác dụng thanh lọc không khí, hút bụi bẩn. Do đó, loài cây này được trồng nhiều để đem đến không gian mát mẻ, không khí trong lành.

Làm thức ăn chăn nuôi

Phần thân giả của cây chuối thường được dùng để làm thức ăn chăn nuôi cho các loại gia súc, gia cầm, cá,….

Làm dược phẩm

Quả chuối, tinh dầu chuối thường được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực làm đẹp, chăm sóc da, giúp da dẻ hồng hào, căng bóng, chống lão hóa.

Rượu ngâm từ cây chuối hột bổ thận, lợi tiểu cũng như hỗ trợ điều trị một số chứng bệnh táo bón, hắc lào, cảm sốt,…

Bên cạnh đó, rễ và lá của cây chuối còn được ứng dụng trong Đông Y để chữa trị một số chứng bệnh như đau bụng, đau dạ dày, cảm mạo,…

Nguyên liệu trong ngành thời trang

Sợi tơ được dệt từ thân cây chuối được sử dụng như một chất liệu độc đáo trong lĩnh vực thời trang, tạo ra các sản phẩm nhựa quần áo, túi xách, khăn, màn che, thảm,… 

Cách chăm sóc cây chuối

Ánh sáng

Hầu hết các loại chuối thích phát triển dưới ánh nắng đầy đủ. Vì thế, bạn nên trồng chuối ở những khu vực thoáng đãng, có ít nhất 6 – 8h nhận được nắng trực tiếp trong ngày. 

Tuy nhiên, một số giống chuối cũng như những cây chuối con có thể dễ bị cháy sém nếu tiếp xúc nhiều với nắng nóng. Do đó, những loại chuối này bạn nên trồng chúng ở khu vực có bóng râm một phần.

Đất

Cuối phát triển tốt ở trong tầng đất sâu, giàu hữu cơ, thoát nước tốt, độ pH từ 5.5 đến 7.0 như đất phù sa sống, đất cát, đất sét,… và không thích hợp với các loại đất ngập mặn.

Nước

Cây chuối là cây nhiệt đới và có nguồn gốc từ rừng mưa nhiệt đới nên cần nhiều nước và nhiều độ ẩm trong không khí. Chúng phát triển tốt nhất khi được trồng thành từng bụi gần nhau, giúp giữ được độ ẩm cho lá. 

Do đó, bạn cần tưới nước thường xuyên, 1 – 2 lần/ngày để đảm bảo đất luôn ẩm nhưng không bị sũng nước. Tránh tưới quá nhiều nước có thể gây thối rễ.

Nhiệt độ và độ ẩm

Chuối sinh trưởng tốt nhất ở nhiệt độ từ 26 – 30°C, nhưng chúng có thể chịu được nhiệt độ thấp hơn và cao hơn một chút.

Bên cạnh đó, chuối ưa thích môi trường có độ ẩm không khí cao (trên 65%). Vì thế, để cây phát triển khỏe mạnh bạn có thể cấp ẩm trong những ngày trời khô hanh bằng cách tưới phun sương.

Phân bón

Chuối là loài cây cần nhiều chất dinh dưỡng để phát triển nhất là vào thời điểm ra hoa, đậu quả. Vì thế, bạn cần bón phân đầy đủ, định kỳ từ 1 – 2 tháng/lần. 

Bạn nên ưu tiên các loại phân bón hữu cơ, phân chuồng hoai mục để bón vào gốc, giúp cung cấp dưỡng chất cho cây một cách tự nhiên và bền vững.

Nếu sử dụng phân bón hóa học, chọn loại phân chứa các chất dinh dưỡng chính như nitơ (N), phosphorus (P) và kali (K) theo tỷ lệ cần thiết.

Cách trồng cây chuối

Hiện nay, cây chuối được trồng bằng cách tách cây con từ bụi chuối mẹ. Cách thực hiện như sau:

• Bước 1: Chọn cây con khỏe mạnh, còn rễ,…
• Bước 2: Chọn đất giàu chất hữu cơ, thoát nước tốt và có độ pH từ 5.5 đến 7.0. Sau đó, đào một hố sâu có kích thước 40x40x40cm để trồng cây.
• Bước 3: Đặt cây chuối con vào hố đất đã đào, rồi cố định cây và lấp đất.
• Bước 4: Tưới nước quanh gốc và tiến hành chăm sóc.

Lưu ý khi trồng và chăm sóc

Trong quá trình trồng và chăm sóc cây chuối, bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:

• Chọn cây giống khỏe mạnh, có đủ rễ, không bị bệnh.
• Chọn vị trí trồng có ánh sáng đầy đủ, không bị khuất nắng. Chú ý khoảng cách giữa các các cây tối thiểu 1 – 2m để đảm bảo sự thoáng đãng và cung cấp đủ dinh dưỡng nuôi cây.
• Tưới nước đầy đủ 1 – 2 lần ngày, tránh tưới nước quá nhiều, gây ngập úng, thối rễ.
• Theo dõi cây để phát hiện sớm sự xuất hiện của sâu bệnh và xử lý nhanh chóng.
• Khi cây chuối ra hoa và đậu quả,  bạn nên sử dụng cây tán, chống cây, hoặc các cấu trúc hỗ trợ để tránh cây bị ngã, đổ.

Cách cắt tỉa

Chuối thường mọc thành từng bụi, mỗi bụi gồm nhiều cây chuối với đủ kích thước khác nhau. Vì thế, bạn cần loại bỏ những tàu lá già, bị gãy, tàu lá khô héo, bị côn trùng gây hại cũng như bóc bớt các lớp bẹ ở ngoài để tạo sự thông thoáng.

Ngoài ra, bạn cũng nên chặt bỏ những cây chuối già để tạo không gian thoáng đãng, tập trung dinh dưỡng cho các cây chuối khác.

Cách nhân giống

Hiện nay, có nhiều kỹ thuật nhân giống chuối khác nhau như gieo hạt, tách chồi hay nuôi cấy mô. Tùy theo từng điều kiện, bạn có thể cân nhắc để áp dụng phù hợp.

Kỹ thuật nhân giống chuối bằng hạt

• Bước 1: Chọn quả chuối chín già, tách hạt, chọn hạt to và đem ngâm với nước từ 10 – 12h.
• Bước 2: Ươm hạt chuối đã ngâm vào trong đất ẩm hoặc cát ẩm, tưới nước thường xuyên và đợi hạt nảy mầm.
• Bước 3: Khi hạt chuối nảy mầm thì chăm sóc đến khi cây cao khoảng 10cm thì đem đi trồng trong vườn.

Cách nhân giống chuối từ chồi con

• Bước 1: Chọn bụi chuối to, cây mẹ khỏe mạnh nhiều cây con để tách chồi.
• Bước 2: Dùng dụng cụ để tách cây chuối con ra khỏi bẹ, chú ý thực hiện cẩn thận để giữ phần rễ cho cây.

Nhân giống chuối bằng củ

• Bước 1: Chọn củ chuối từ cây già, cắt bớt phần rễ, chẻ thành 5 – 8 phần.
• Bước 2: Xử lý từng miếng củ chuối bằng thuốc sát khuẩn rồi ươm xuống dưới đất ẩm và đợi củ chuối mọc chồi.

Cách nhân giống chuối bằng nuôi cấy mô

• Bước 1: Chọn lọc cây mẹ và thực hiện giám định mô.
• Bước 2: Tạo chồi ban đầu và nhân chồi invitro.
• Bước 3: Tái sinh cây hoàn chỉnh.
• Bước 4: Chuyển cây ra trồng trong nhà lưới.

Các bệnh thường gặp

Do sinh trưởng trong môi trường nóng ẩm nên cây chuối có thể mắc một số căn bệnh như:

• Rệp côn trùng.
• Bệnh thán thư.
• Bệnh thối chóp quả (Cigar end rot).
• Bệnh héo Moko.
• Bệnh héo Panama.
• Bệnh đốm lá Sigatoka.

Để phòng ngừa bệnh cho cây chuối bạn cần kiểm tra cây thường xuyên. Nếu phát hiện dấu hiệu lạ hay côn trùng xâm nhập cần xử lý ngay lập tức để bảo vệ sức khỏe cho cây.

>> Xem thêm: Top 10+ mẫu trang trí nhà với cây xanh đẹp nhất 2023

Tổng hợp hình ảnh đẹp về cây chuối 

Dưới đây, bTaskee chia sẻ những hình ảnh ấn tượng về cây chuối:

Như vậy, bTaskee vừa cùng bạn khám phá trọn bộ thông tin về cây chuối. Hy vọng những thông tin được chia sẻ ở trên sẽ giúp bạn biết cách trồng và chăm sóc cây chuối hiệu quả tại nhà.

>>> Xem thêm nội dung liên quan:

• Cây Cọ Cảnh: Ý Nghĩa Phong Thủy Và Cách Chăm Sóc
• Cây Phát Tài: Ý Nghĩa Phong Thủy Và Cách Chăm Sóc Cây
• Cây Sống Đời: Công Dụng – Hợp Mệnh Nào – Cách Trồng

Hình ảnh: Pinterest